Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg. In Nederland zijn we zuinig met het geven van tienen, en . .  we zijn ook niet te beroerd om onze eerlijkheid in een laag cijfer om te zetten.

Welke betekenis we aan een cijfer toekennen is cultuurafhankelijk. Dat werd mij laatst weer heel duidelijk toen ik dit foldertje kreeg van mijn garage. Al eerder was me hetzelfde overkomen bij de aankoop van een telefoon. Ik moet als consument blijkbaar opnieuw opgevoed worden als het om cijfers gaat. Een 8 is een slecht cijfer. De verkoopster van de telefoon lichtte het toe. Random krijgen klanten een tevredenheidsonderzoek opgestuurd, met de vraag het verkoopgesprek te beoordelen. Het hoofdkantoor rekent de werknemers vervolgens af op deze beoordelingen. Alleen heeft het hoofdkantoor in Amerika een iets andere interpretatie van cijfers dan wij in Nederland gewend zijn. Eigenlijk is alleen een 10 goed. Een 9 is nog net oké. Maar wanneer je een aantal 8-en hebt ontvangen volgt er een ernstig gesprek. Met onze ‘Hollandse’ directheid en ‘hoge bomen vangen veel wind’-insteek is een 8 hier toch al een enorm compliment, maar zo wordt er door hun bazen dus niet naar gekeken.

Het op deze manier een rapportcijfer geven is als het ware een Likertschaal. Je kent ze wel, van die enquêtes waarin je bij elke stelling aan moet geven in welke mate je het eens bent met de stelling. Dit voorbeeld illustreert een van de problemen met dit soort methodes: de beoordeling is cultuur afhankelijk. En toch wordt daar zelden rekening mee gehouden, en zomaar allemaal conclusies getrokken. Zo heb ik wel eens een onderzoek voorbij zien komen waar de waardering voor een bepaald schoolvak op deze manier tussen landen vergeleken wordt.

Met recht hebben we hier een rode vlag te pakken! Likertschalen en rapportcijfers? Let dan op de context waarin ze worden gebruikt en ga er niet zomaar vanuit dat iedere groep respondenten dezelfde waarde aan de antwoorden toekent.